خط توليد رب گوجه فرنگي ترقی
مهمترين عامل در توليد يك محصول با كيفيت بالا،مانند رب گوجه فرنگی ترقی، شستشوي كامل گوجه فرنگي با آب تميز وسالم مي باشد دستگاههاي شستشوی ما بهترين نوع آن سيستمي است كه هم اكنون در اكثر كارخانجات ايران متداول است ومورد استفاده قرار مي گيرد.
۱) دريافت گوجه فرنگي، ۲) حوضچه شستشو یک و دو ، ۳) بازرسي وجوركردن ( Sorting)، ۴) خردكن(Crushing)،  ۵)قيف خردكن،  ۶) پري هيتر ( Pre Heating)، ۷)صافي دومرحله اي، ۸) مخزن ذخيره آب گوجه فرنگي،  ۹)تغليظ كننده ها ( Batch ,Continouse )، ۱۰)مخزن نمك زني، ۱۱)پاستوريزاتور، ۱۲)پر كردن داخل قوطي ( Filling )،   ۱۳)دربندي ( Seaming)،   ۱۴)تونل پخت يا پاستوريزاتور ثانويه،  ۱۵)بسته بندي،   ۱۶)انبار،  ۱۷)بازار مصرف

۱) دريافت گوجه فرنگي :

در جعبه هاي ويژه اي كه بين ۱۰تا ۲۵كيلوگرم گنجايش دارد،منتقل مي گردد.هر چه فاصله مزرعه تا كارخانه كوتاهتر باشد،آلودگي وكپك زدگي آن كاهش يافته،در نهايت محصولي بهترازنظر طعم،رنگ ومواد مغذي عرضه مي گردد.

۲)حوضچه شستشو:

جنس اين حوضچه ها از فولاد ضد زنگ يا تانكها ي فلز كاملاً گالوانيزه بمنظور جلوگيري از سياه شدن محصول بر اثر تماس با آهن وزنگ زدگي است.

الف)حوضچه شستشوي ۱ : در اين مرحله معمولاً براي شستشو از حوضچه هاي نيمه استوانه ويا مكعبي شكل استفاده مي شود كه دركف آنها معمولاً يك توري مشبكي قرار دارد.علاوه براين لوله هايي براي تزريق هواي فشرده بداخل آب حوض طراحي شده است.بنابراين گوجه ها زماني كه داخل حوض ريخته مي شوند فشار ناشي از هوا باعث غوطه ور شدن آنها وبه هم سائيده شدن آنها مي گردد در نتيجه عمليات تميز كردن به نحو مطلوبتر و مؤثرتري انجام خواهد گرفت.

ب)حوضچه شستشوي ۲: سپس گوجه ها وارد اين حوضچه مي شوند.در اين حوضچه علاوه بر تميز شدن محصول ميزان بار گوجه فرنگي وارد شده به داخل سالن تنظيم مي گردد. گوجه فرنگي ها از اين حوضچه توسط نوار نقاله يا الواتور خارج شده وبا عبور از زير دوشهاي آب عمليات شستشوي آنها كامل ميشود تا عمل سورت و لكه گيري روي آنها انجام شود.

۳)بازرسي وجور كردن : (Sorting )

عمليات سورتينگ شامل تميز كردن، درجه بندي وجداسازي مواد ناپسند(گوجه فرنگي هاي كپك زده، فاسد، نارس، آفت زده، له شده وهمچنين ناخالصي هايي مثل برگ ودمچه گوجه و… ) است.

براي توليد رب با كيفيت ،گوجه فرنگي بايد قرمز بوده (سبز يازرد نباشد ) يكنواختي رنگ،پوسيده نبودن ونداشتن آلودگي نيز برایمان حائز اهمیت است.

گوجه فرنگي ها پس از شستشو وارد نوار Sorting مي شوند.اين نواربه عرض ۹۰-۶۰ سانتيمتر وطول آن۱۲- ۶ متر مي باشدواز از لوله هاي آلومينيوم ويا فلز لعاب دار تشكيل شده است وساخت آن طوري است كه ضمن حركت انتقالي ، حركت چرخشي انجام مي دهندو از زير آبفشانها عبور مي نمايند.ساختمان آبفشانها يا نازلها طوري است كه فشار آب را بالا مي برد واين عمل باعث مي شود كه گوجه فرنگي كاملاً شسته شودوتمام مواد خارجي چسبيده به آن جدا شده وچنانچه داراي ترك باشد داخل تركها شسته شوند.

ظرفيت خط سورت معمولاً پنج برابر ظرفيت ديگهاي تغليظ كننده بايد باشد.سرعت نوار نقاله معمولاً ۶ متردردقيقه است.در طرفين نوار سورت كارگران به لكه گيري وجور كردن مي پردازندو قسمتهاي لهيده يا سبز ومواد خارجي در صورت وجود گرفته وخارج مي شود.هر چه عمل Sorting با دقت بالاتري انجام شود محصول نهايي داراي كيفيت مطلوبتري خوهد بود،زيرا در صورتيكه اگر برخي از موادناپسند از گوجه جدا نشوند باعث ايجاد معايبي در رب خواهند شد براي مثال چنانچه گوجه هاي خراب ونارس از گوجه ورودي جدا نشوند باعث سياه شدن رنگ محصول نهايي (رب) خوهند شد.

۴) خردكن : (Crushing )

بعد از عمليات سورتينگ ،عمل خردكردن برروي محصول انجام مي شود.خردكردن نوعي عمليات واحد است كه در آن اندازه محصول با استفاده از وسايل وابزارآلات مختلف كوچك مي شود

۵) قيف خردكن :

اين مخزن در زير خردكن قرار داردبا حجم حدود يك متر مكعب يا هزار ليتر، مجهز به سطح سنج (Control Valve ( كه متناسب با ظرفيت سورتينگ مي باشد. اين سطح سنج يا سنسور بصورتي است كه نمي گذارد قيف از گوجه خرد شده سر ريزشود و ظرفيت قيف را تنظيم مي كند.

۶) پري هيتر:Pre Heating:

گوجه هاي خرد شده از قيف خردكن وارد پري هيتر يا پيش گرمكن مي شود.اين دستگاه از يك لوله قطور۱۲ تا ۱۴ اينچ تشكيل شده كه داخل آن لوله هاي استيل با قطر كم حدود ۲۰ تا۳۰ ميليمتر قرار دارد وپشت اين لوله ها آب جوش ويا بخار وجود داردوباعث مي شود كه گوجه فرنگي خرد شده حرارت ببيند.گوجه فرنگي خردشده دراين قسمت بايستي حداقل ۸۵ تا۹۰درجه سانتيگراد حرارت ببيند.

اين حرارت سبب مي شود كه :

الف: آنزيمهاي تجزيه شده پكتين در اين حرارت از بين مي رود ودراثر از بين رفتن آنزيمهاي پكتين محصول داراي ويسكوزيته يهتري خواهد بود.

ب: باعث مي شود عمل فيلتراسيون بخوبي انجام گرفته واز وارد آمدن فشار به دستگاه صافي جلوگيري نموده و استهلاك آنرا كم ميكند.

۷) صافي:

دستگاهي است استوانه اي كه بدنه آن توري استيل ومحور مركزي آن پره اي فلزي استيل قرار دارد،كه ضمن چرخيدن در اثر فشار پره وگريز از مركز ايجاد شده محصول بين پره وصافي قرار گرفته آب گوجه فرنگي از صافي خا رج شده در مخزن جمع آوري مي شودو پوست ودانه از طرف ديگرخارج مي شود. صافيها در اين روش دو مرحله اي هستند كه ابتدا گوجه خرد شده وارد صافي مرحله اول شده اين صافي كه قطر سوراخهاي آن درشت تر بوده(حدود يك ميليمتر) ، پوست وبذر يا دانه گوجه رااز آن جدا مي كندو سپس وارد صافي مرحله دوم ميشود، قطر سوراخهاي اين صافي ريزتروحدود۷/۰-۴/۰ ميليمتر بوده ،گوشت وبافت فيبري را از آب گوجه جدا مي كند. اين صافيها با شيب خاصي در زير يكديگر قرار دارند. نقش صافيهاوخوب كاركرد آنها در كيفيت محصول بسيار مهم است.

۸) مخزن ذخيره آب گوجه فرنگي:

آب گوجه پس از عبور از صافي وارد مخزن ذخيره ميشود .در زمان وارد شدن آب گوجه به اين مخزن ممكن است به علت سرعت زياد آب گوجه در مخزن كف ايجاد شود.مواد كف دار اغلب ذرات قرمزي را كه از رنگدانه حاصل مي شود توليد ميكنند،كه در نهايت سبب سياه شدن رنگ رب مي شود.براي رفع اين اشكال هوا گير مناسب بين صافي ومخزن ذخيره قرار ميگيرد.
نكته: در صورت پر بودن مخزن ذخيره آب گوجه، يك لوله به صافيها ويك لوله به قيف خردكن متصل شده است،كه در اين صورت آب گوجه به اين قسمتها برگشت مي خورد.
۹) تغليظ كننده ها :Batch,Continuse

بعداز صاف كردن آب گوجه فرنگي به داخل دستگاههاي تغليظ هدايت مي شود.دراين مرحله با تبخير آب، برمقدار مواد جامد آن افزوده مي شود تا اينكه به غلظت مورد دلخواه برسد،به اين ترتيب علاوه بر افزايش زمان ماندگاري محصول،هزينه هاي مربوط به حمل ونقل ،جابجايي وذخيره سازي آن نيز كاهش مي يابد.عمليات تغليظ ممكن است با استفاده از فرآيندهاي حرارتي وتحت خلاء انجام شودويا اينكه با استفاده از فرآيندهاي غشائي مانند فرآيندUltra Filtration
معمولاً غلظتهاي استاندارد متداول براي رب ۲۸تا۳۰ درصد(كنسانتره دوبل)يا ۳۶تا۴۰ درصد (كنسانتره تريپل) مي باشد.
انواع تغليظ كننده ها:الف)تغليظ به روش نا پيوسته :Batch
سيستم Batch شامل يك ديگ تغليظ كننده اوليه باظرفيت بالا و سه ديگ پخت تحت خلاءكه اصطلاحاً به آنها بويل(( Boule گفته مي شود مي باشد.بويل مخزن استوانه اي شكلي است كه در قسمت پائين دو جداره مي باشد،كه بين دو جدار آن بخار جريان دارد وحرارت لازم جهت پخت آب گوجه فرنگي را تأمين مي نمايد.در صورتيكه ديگ تغليظ كننده اوليه يك جداره بوده ودرداخل آن تعدادزيادي لوله با قطر كم قرار داشته وبخار پشت لوله ها جريان دارد وروي ديگ پخت يا ) Boule ( يك درجه فشار سنج و ترمومتر ويك شير تخليه هوا ونيز يك شير جهت نمونه برداري و شيشه آب نما نصب شده است.علاوه براين بويل داراي يك همزن است كه باعث همزدن آب گوجه تغليظ شده مي شودو نيز با تراشيدن مرتب محصول از سطح ديواره داخلي مخزن ،باعث انتقال همگن ويكنواخت حرارت ومانع از چسبيدن رب به ديواره هاي مخزن وسوختن وكاهش كيفيت آنها مي شود.خلاء مورد نظر كه حدود۵۰۰ تا۵۵۰ ميلي متر جيوه مي باشد ،با استفاده از كندانسور تأمين مي شود.تحت اين شرايط آب گوجه در دماي ۶۵ تا۷۵ درجه سانتي گراد انجام مي شود. بنابراين صدمه حرارتي به محصول بسيار پائين بوده ومحصول حاصله از كيفيت بالايي برخوردار است.

نكته:تغليظ با اين روش زمان بر بوده وبخاطر انرژي وحرارت پائين فقط قسمت پائين دستگاه داغ مي شود ، به همين دليل بيشتر براي تهيه ربهاي فله با بريكس ۳۵تا ۳۶ مورد استفاده قرار مي گيرد.
روش كار ديگ پخت به اين ترتيب است كه با بستن شير هوا وباز كردن شيرخلاء،خلاء لازم را در داخل دستگاه ايجاد مي كنند. بنابراين تحت تاثيراين خلاء ، آب گوجه بدون نياز به فشار بالا از تانك ذخيره با بريكس ۵ تا۶ وارد ديگ مي شود . از طرف ديگر بين دو ديواره ديگ درقسمت پايين دستگاه،بخار آب جريان دارد،كه تحت تاثيرحرارت ناشي ازآن، آب گو جه تبخير مي شود.پس از رسيدن بريكس آب گوجه به حد معيني،كه ازطريق نمونه برداري در فواصل زماني مختلف انجام مي شود،مجدداً مقداري آب گوجه تازه وارد ديگ پخت مي كنندواين فرآيند را تا زماني ادامه مي دهند كه ظرفيت ديگ پخت تكميل شود.دراين حالت زماني بريكس آب گوجه به حد معيني رسيد، شير هوا را باز نموده خلاء راشكسته وسپس آن ها را به قسمت بسته بندي هدايت مي كنند.درمورد ربهاي فله ،نمك به آن اضافه نمي شود، و رب فله ابتدا داخل بشكه اي كه داخل آن پلاستيك كشيده ريخته وسپس حدود ۵% نمك روي آن پاشيده مي شود وچون تحت شرايط استريل وبصورت پاستوريزه توليد شده است خرابي در ان ايجاد نمي شود.

ب)تغليظ به روش پيوسته:Continouse
تغليظ در اين روش دو مرحله اي مي باشد به اين صورت كه ابتدا آب گوجه از مخزن ذخيره به وسيله پمپ وهمچنين تحت خلاء موجود در دستگاه اواپراتور واردبدنه يك ويا مرحله يك تغليظ مي شود.عمل سيركولا سيون آب گوجه در داخل اين بدنه وسپراتور ادامه پيدا مي كند تا اينكه بريكس آب گوجه به ۱۵ برسد.گرماي مورد استفاده براي تبخير آب گوجه به وسيله بخا ر ناشي از حرارت دادن آب گوجه در بدنه دو تأمين مي شود.اب گوجه پس از تغليظ در بدنه يك ،تحت تأثير خلاء بدنه دو بدون نياز به پمپ وارد اين بدنه مي شود.گرماي مورد نياز براي تغليظ رب تا بريكس ۲۵در اين بدنه از بخار ناشي از ديگ بخار يا بويلر استفاده مي شود.سپس رب وارد مخزن نمك زني شده ۳% نمك به ان اضافه مي شود تا به بريكس مورد نظر يعني ۲۸برسدو پس از آن به قسمت پاستوريزاتور هدايت مي شود.
بايستي توجه داشته باشيم كه حداقل بريكس قابل دستيابي در اين روش ۲۵ مي باشد.بنابراين چنانچه هدف توليد رب فله اي باشد، بايستي رب خروجي از بدنه دو را به ديگهاي پخت به روش ناپيوسته منتقل نموده وآنها را تا بريكس مورد نظر كه حدود ۳۵ مي باشدتغليظ كنيم.

۱۰) پاستوريزاتور:
به منظور سالم سازي ميكروبي وافزايش زمان ماندگاري، رب بعد از تغليظ وارد دستگاه پاستوريزاتورشده و دماي ۸۵ تا ۹۰ درجه سانتي گراد روي آن اعمال مي شود.داخل پاستوريزاتور مبدل حرارتي ولوله هاي رفت وبرگشتي مي باشد، كه داخل اين لوله ها رب واطراف آن آب داغ جريان داردكه رب مرتب داخل اين لوله ها رفت وبرگشت مي كند تا به دماي مورد نظر برسد.
نكته: استفاده از آب داغ در دستگاه پاستوريزاتور بخاطر رنگ رب مي باشد،چون اگراز بخار براي اين منظور استفاده شود، در صورت قطع شدن بخار رب در لوله ها گرفته وباعث سوختگي آن مي شود.
سپس رب وارد مخزن پاستوريزاتور شده وازآنجا لوله كشي شده وارد مخزن فيلر مي شود.

۱۱) فيلر : (پركن)
دستگاه مورد استفاده در اين روش از نوع پيستوني ثابت ودوار مي باشد.به اين صورت كه رب با دماي ۹۰ درجه سانتيگراد به وسيله پيستون وارد ظروف بسته بندي مي شودو نيازي به هواگيري يا اگزاست قبل از دربندي نمي باشد ولي در صورتي كه بعد از پاستوريزاسيون مقدماتي وقبل از پر كردن رب در داخل ظروف، آنها را در تانكهاي ذخيره كه باعث كاهش دماي آنها مي شود نگهداري كنند حتماً بايستي پس از پر كردن قوطيهايي كه قبلاً به وسيله بخار آب استريل شده اند هواگيري يا اگزاست را انجام نمايند
نكته: درصد پري قوطي نبايد از ۹۰% كمتر وحجم فضاي خالي آن بايد۶% باشد،زيرا در صورتيكه قوطي بيش از حد مورد نظر پرشود خلاء داخل قوطي افزايش پيدا كرده وباعث باد كردگي قوطي مي شودو در صورتيكه كمتر از حد مورد نظر پر شود، فشار بيرون قوطي نسبت بداخل آن افزايش يافته و باعث تو رفتگي قوطي مي شود.
سپس ظروف (قوطي ) وارد قسمت دربندي مي شوند.

۱۲) دربندي :
عمل دربندي قوطيها توسط دستگاه سيمر صورت مي گيرد. قوطيهاي غذا بعد از پر شدن وتخليه هوا بايد فوراً دربندي شوند.
۱۳) پاستوريزاتور ثانويه (اصلي) :
بعد از عمليات دربندي عمل پاستوريزاسيون اصلي بر روي قوطيها انجام مي شود .اين عمل به اين صورت مي باشد كه قوطيها به وسيله نوار نقاله وارد تونل پخت شده ، در اين تونل كه بصورت غرقابي بوده آب داغ جريان دارد،قوطيها بمدت ۳۵-۳۰ دقيقه در حرارت ۱۰۰-۹۵ درجه سانتيگراد قرارگرفته، سپس زير دوش آب سرد قرارمي گيرند .دراين لحظه شوك حرار تي به محصول وارد شده واگر احياناً ميكروبي در آن وجود داشته باشد ،دراثراين شوك كشته وازبين مي رود.محصول به مدت ۱۵دقيقه در زير اين دوش قرار مي گيرد.
نكته: به اين دليل از دماي زير ۱۰۰ درجه براي پاستوريزاسيون استفاده مي شودكه رب به دليل پائين بودن pHخود اثر بازدارندگي بر روي ميكروبها دارد.
در آخر تونل پخت يك سري فن وجود دارد كه هم به سرد شدن محصول داخل قوطي وهم خشك شدن سطح آن كمك مي كند.
۱۴) كد زني :

در اين مرحله روي سر قوطي ويا روي Labal به وسيله جت پرينتر، كد(تاريخ توليد،انقضاء،قيمت محصول وساعت توليد) زده مي شود.
۱۵) اتيكت زني :
Labal به وسيله كارگر روي قوطي نصب مي شود.
۱۶) بسته بندي :

بسته بندي به وسيله دستگاه شيرينگ پك انجام مي گيرد.به اين صورت كه بعد از اتيكت زني، قوطيها توسط كارگران داخل كفي به تعداد ۱۲ عدد قرارگرفته وبه وسيله دستگاه شيرينگ پك روي آنها پلاستيك كشيده مي شودويا به تعداد۲۴ عدد داخل كارتن قرار مي گيرد ، سپس قوطيهاي بسته بندي شده به وسيله كارگر روي پالت قرار گرفته وبوسيله ليفتراك به انبار برده مي شوند.
۱۷) انبارمحصول :

محصول بسته بندي شده بمدت ۷ تا۱۰روزداخل انبارمي ماند تا اگردر محصول توليدي مشكلي ايجاد شد بارگيري نشود.

این تمامی مراحل تولید ماست.